پدافند غيرعامل دفع، خنثي كردن و يا كاهش تاثيرات اقدامات آفندي دشمن و ممانعت از دستيابي به اهداف خودي است. پدافند به دو بخش تقسيم ميشود 1- پدافند عامل 2- پدافند غيرعامل پدافند عامل عبارت از رويارويي و مقابله مستقيم با دشمن و به كارگيري جنگ افزارهاي مناسب و موجود به منظور دفع حمله و خنثي كردن اقدامات آفندي وي ميباشد. پدافند غيرعامل به مجموعه اقداماتي اطلاق ميگردد كه مستلزم به كارگيري جنگ افزار نبوده و با اجراي آن ميتوان از وارد شدن خسارات مالي در تهديدات متعارف و نا متعارف به تجهيزات و تاسيسات حياتي و حساس نظامي و غيرنظامي و تلفات انساني جلوگيري نموده و يا ميزان اين خسارات و تلفات را به حداقل ممكن كاهش داد. •· اختفا يا پنهان كاري به كليه اقداماتي گفته ميشود كه مانع از قرار گرفتن تاسيسات و تجهيزات در ديد مستقيم دشمن گرديده و براي او غير ممكن و يا مشكل ميسازد. •· استتار هم رنگ و هم شكل كردن تاسيسات و تجهيزات با محيط اطراف ميباشد. استتار از موثرترين و متداولترين روشهاي دفاعي غيرعامل در دنيا است. •· طراحي و احداث تاسيسات حياتي و حساس به گونهاي كه به طور كلي در مقابل اصابت مستقيم بمب و موشك مقاوم باشند در خيلي از موارد اصولاً عملي نبوده و به صرفه و صلاح نيز نميباشد. زيرا هزينه ايجاد و تاسيسات با چنين مشخصاتي ممكن است به مراتب پيش از كل تجهيزات مربوطه باشد.
•· جداسازي بخشي يا بخشهايي از تجهيزات، قطعات يدكي مواد و ساير وسائل و انتقال آنها به محلي غير از محل استقرار دائمي و نجات آنها از تاثير يك حمله هوايي موشكي احتمالي است. اين امر نبايد باعث توقف كامل فعاليتها گردد. •· دسترسيها به معني راهها و فضاهاي عبوري و ارتباطي است و در انواع و مقياسهاي مختلف قابل طرح است. خطوط ارتباطي يك موضع به محيط بيروني بايد تابع ضوابطي باشد كه خصوصيات تهديدات منجر به اختلال در تردد و يا حذف تردد شود. آموزش و فرهنگ سازي: مسئولين تصميمگيرندگان و كليه افرادي كه به نحوي در سياستگذاري تهيه اجراي طرحهاي پدافندي غيرعامل سهيم ميباشندو همچنين آحاد مردم لازم است متناسب با نياز از آموزشهاي لازم برخوردار گردند. مفهوم دفاع غيرنظامي: در منابع لاتين عبارت «دفاع غيرنظامي» يا «دفاع شهري» برابر با عبارت civil Defence است. دفاع غيرنظامي «حفاظت از غير نظاميان در شرايط جنگي» است و از اين رو مشتمل بر بخشي از دفاع ملي است كه در پي تمهيدات لازم به منظور كسب آمادگي كافي در برابر هرگونه حمله احتمالي يا باج خواهي از يك كشور ميگردد. طبق اين تعريف، دفاع غير نظامي بايد «ايمني جمعيت غيرنظامي كشور و ادامه حيات آنان (در زمان جنگ) را تضمين نمايد». از اين رو دفاع غيرنظامي به صورت سيستماتيك اهداف زير را دنبال مينمايد: - به حداقل رسانيدن آثار حاصل از حملات نظامي بر جمعيت غيرنظامي - مقابله فوري با شرايط اضطراري حاصل از چنين حملهاي ارزيابي و برقراري تسهيلات و خدمات آسيب ديده در نتيجه چنين حملهاي مراكزحياتي (vital Centers) مراكزي كه داراي گستره فعاليت ملي ميباشد و وجود و استمرار فعاليت آنها براي كشور حياتي است و آسيب يا تصرف آنها بوسيله دشمن باعث اختلال كلي در اداره امور كشور ميگردد. مراكز حساس Critcal Centers مراكزي كه داراي گستره فعاليت منطقهاي ميباشند و وجود و استمرار فعاليت آنها براي مناطقي از كشور ضروري است و آسيب يا تصرف آنها به وسيله دشمن باعث بروز اختلال در بخشي از كشور ميگردد. مراكز مهم Important centers مراكزي كه داراي گستره فعاليت محلي ميباشند و وجود و استمرار فعاليت آنها براي بخشي از كشور داراي اهميت است و آسيب يا تصرف آنها به وسيله دشمن باعث بروز اختلال در بخشي از كشور ميگردد.